Logoporady Pani Gosi


Pani Gosia Czylkowska, pedagog i logopeda w naszym przedszkolu, 
zaprasza wszystkich rodziców do ćwiczeń logopedycznych z ich pociechami. 
Zajęcia logopedyczne odbywają się w każdą środę od godziny  7.30 do 16.00 oraz w każdy czwartek od godziny 7.30 do 10.00.
Honoratka na zajęciach logopedycznych.

Na początek garść teorii, dotyczącej rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym.
Zapraszam do zapoznania się z artykułem.



                 Wymowę dziecka wstępującego do przedszkola charakteryzuje duża umiejętność odtwarzania wszystkich elementów słowa. Trzylatek porozumiewa się już z dorosłymi, chociaż jego mowa nie jest jeszcze ukształtowana pod względem dźwiękowym., tak jak np. sześciolatka.

Dziecko 3-letnie powinno wymawiać :
♦ wszystkie samogłoski, tak ustne, jak nosowe [ a, o, e, u, i, y, ą, ę, ], chociaż w wymowie jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana głosek: a-o, e-a, i-y
♦ spółgłoski wargowe twarde i zmiękczone [ m, mi, b, bi, p, pi ]
♦ wargowo-zębowe twarde i zmiękczone [ f, fi, w, wi ]
♦ środkowojęzykowe [ ś, ź, ć, dź, ń, ki, gi, hi ]
♦ tylnojęzykowe [ k, g, h ]
♦ z przedniojęzykowo-zębowych t, d, n
♦ z przedniojęzykowo-dziąsłowych l, li
♦ półsamogłoski ł, j

W tym wieku mogą się już pojawić głoski przedniojęzykowo-zębowe s, z, c, dz, a czasem przedniojęzykowo- dziąsłowe sz, ż, cz, dż.
Chociaż dziecko trzyletnie potrafi poprawnie w izolacji i pod dyktando wypowiedzieć dużo głosek, jednak w mowie spontanicznej są one zamieniane na łatwiejsze pod względem artykulacyjnym.

Mowę dziecka trzyletniego cechuje :
♦ zmiękczanie głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, które są wymawiane jak ś, ź, ć, dź
♦ r może być wymawiane jak j lub l
♦ f może być wymawiane jak h lub odwrotnie
♦ grupy spółgłoskowe są upraszczane
♦ brak wyraźnych końcówek w wyrazach

CECHY MOWY DZIECKA CZTEROLETNIEGO

Dziecko czteroletnie :
♦ Powinno już poprawnie używać głosek [ s, z, c, dz ]
♦ Nie powinno zamieniać ich na głoski [ ś, ź, ć, dź ]
♦ Głoski [ sz, ż, cz, dż ] może zamieniać na głoski [ ś, ź, ć, dź ] lub [ s, z, c, dz ]
♦ Grupy spółgłoskowe są jeszcze w dalszym ciągu upraszczane np. psoła, pśoła- (pszczoła), płas, płaś- (płaszcz)
♦ Pojawia się głoska r , choć jej opóźnienie nie powinno jeszcze niepokoić
♦ Opanowanie głoski r jest dla dziecka dużym sukcesem, dlatego też często jej nadużywa, wymawiając np. rarka - (lalka), dratego (dlatego), dra mnie (dla mnie), dareko (daleko)

CECHY MOWY DZIECKA PIĘCIOLETNIEGO

♦ Wymowa dziecka pięcioletniego jest już prawie całkowicie zrozumiała
♦ Grupy spółgłoskowe mogą być w dalszym ciągu upraszczane
♦ Głoska [ r ] i głoski [ sz ż, cz, dż ] powinny już być prawidłowo wymawiane, choć w mowie spontanicznej są często zamieniane na [ s, z, c, dz ] i [ l ]

CECHY MOWY DZIECKA SZEŚCIOLETNIEGO

♦ Mowa dziecka sześcioletniego powinna już być poprawna pod względem artykulacyjnym.


NORMĄ ROZWOJOWĄ JEST, JEŚLI DZIECKO W WIEKU:

♦ 3 lat - porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i spółgłoski [ p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, l, li, ś, ź, ć, dź, j, ł, k, ki, g, gi, ch ]
♦ 4 lat -wymawia [ s, z, c, dz ]
♦ 5 - 6 lat - wymawia [ sz, ż, cz, dż, r ]
♦ 7 lat - ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.

                                                                                                                                       M.C.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ćwiczenia logopedyczne dla dzieci przedszkolnych,
 które można wykonać w domu.


PRZYKŁADY STOSOWANYCH ĆWICZEŃ: 
* Ćwiczenia słuchowe stanowią one bardzo ważną grupę ćwiczeń logopedycznych, ponieważ często opóźnienia czy zaburzenia rozwoju mowy pojawiają się na skutek opóźnień rozwoju słuchu fonematycznego/ tzw. słuchu mownego/. Stymulując funkcje słuchowe przyczyniamy się do rozwoju mowy dziecka.

Przykłady dla dzieci młodszych:
1.    „ Co słyszę?” – dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy.
2.  „ Zgadnij, co wydało dźwięk?” – uderzanie pałeczką w szkło, fajans, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze / np. piłki, kasztana, kamienia/, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci.
3.  Rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie – groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza itp.
4.  Uderzanie o siebie klockami, łyżeczkami, garnuszkami; uderzanie łyżeczką o pustą szklankę, o szklankę z wodą, klaskanie, darcie papieru, gniecenie papieru, przelewanie wody( z wysokości, z niska), drapanie po szkle, papierze, stole.
5.  Rozpoznawanie głosu, szmeru, źródła dźwięku – miejsca, kierunku, odległości, ilości dźwięków (dużo- mało), głośności ( cicho – głośno).
6.  Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika.
7. Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp.
8.  Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp.
9.  Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp.


Przykłady dla dzieci starszych: 
1.    Wyróżnianie wyrazów w zdaniu. ( stawiamy tyle klocków, rysujemy tyle kółeczek, klaszczemy tyle razy ile słów słyszy dziecko w wypowiadanym zdaniu).
2.    Wydzielanie sylab w wyrazach poprzez wystukiwanie sylab, wyklaskiwanie, badanie ile razy opadnie żuchwa / na ręce/ przy wybrzmiewanie sylab.
3.    Nazywanie obrazków – dziecko kończy wyraz po pierwszej sylabie wypowiedzianej przez logopedę, nauczyciela, rodzica, a potem odwrotnie – dziecko zaczyna.
4.    Dzielenie na sylaby imion dzieci / na początku łatwych/.
5.    Wyszukiwanie imion dwu- i trzysylabowych.
6.    Wyszukiwanie słów z podaną przez n-la sylabą.
7.    Rozpoznawanie określonej sylaby w rozsypance sylabowej, np. ba, pa, ta, da, la, ra.
8.    Wyszukiwanie imion rozpoczynających się od samogłoski, następnie od podanej spółgłoski.
9.    Wydzielanie spółgłosek nagłosowych przez przedłużanie nagłosu, np. ssssamolot, szszszafa. Przy pomocy ilustracji – wyszukiwanie przedmiotów, których nazwy rozpoczynają sią na daną głoskę.
10. Wydzielanie spółgłoski wygłosowej.
11. Dzielenie na głoski łatwych a następnie coraz trudniejszych słów.
12. Ćwiczenia z paronimami: bułka – półka, domek –Tomek, koza – kosa itp.
13. Rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej


* Ćwiczenia oddechowe: 
     Ćwiczenia oddechowe poprawiają wydolność oddechową, sprzyjają wydłużaniu fazy wydechowej, co powoduje poprawę jakości mowy. Ćwiczenia prowadzone są najczęściej w formie zabawowej, przy wykorzystaniu różnych środków, np. piórek, piłeczek, wody mydlanej, chrupek, wiatraczków itp. Są także wplatane w opowieści i zabawy ruchowe.
Przykłady:
1.    Wdech nosem ( usta zamknięte) i wydech ustami.
2.    Dmuchanie na płomień świecy.
3.    Dmuchanie na piłeczkę pingpongową, wyścigi piłeczek.
4.    Dmuchanie na kulkę z waty, na wiatraczek.
5.    Chłodzenie „ gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem.
6.    „ Zdmuchiwanie mlecza” – długo, aż spadną wszystkie nasionka.
7.    Chuchanie na zmarznięte ręce.
8.    Naśladowanie lokomotywy – wydmuchiwanie „nadmiaru pary” – ffff, szszsz.
9.    Naśladowanie balonika – wypuszczanie powietrza z jednoczesnym odgłosem „ sssss”.
10.  Nadmuchiwanie balonika.
11.  Naśladowanie syreny – „ eu-eu- eu”, „ au-au-au” – na jednym wydechu.
12. Wyścigi chrupek – dmuchanie w parach.
13.  Dmuchanie na piórko, aby nie spadło.
14.  Liczenie na jednym wydechu.
15. Powtarzanie zdań na jednym wydechu – najpierw krótkich, potem coraz dłuższych.
16.  Powtarzanie zdań szeptem.
17.  Naśladowanie śmiechu różnych osób:
- staruszki: che- che- che
- kobiety – wesołe cha- cha- cha
- mężczyzny – rubaszne ho- ho- ho
- dziewczynki – piskliwe, chichotliwe chi- chi- chi.

* Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych 
     U większości dzieci z wadą wymowy występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych / języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego/.. Czasem przyczyną wady wymowy są nieprawidłowości w budowie anatomicznej narządów mowy, np. zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, przerośnięty język, zbyt duża masa języka, rozszczep wargi itp. Przyczyną bywają także, szczególnie u dzieci młodszych, nieprawidłowe nawyki związane z połykaniem lub oddychaniem. Konieczne są w tych wszystkich wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy oraz ćwiczenia prawidłowego połykania. Optymalną sytuacją byłoby, gdyby ćwiczeniaprowadzone były według zaleceń logopedy.
     Ćwiczenia logopedyczne początkowo powinny być wykonywane przy kontroli wzrokowej – przed lustrem, stopniowo przechodząc do ćwiczeń bez kontroli wzroku. Większość ćwiczeń wymaga wielokrotnego powtarzania, więc konieczne jest stosowanie metod zabawowych podczas ćwiczeń oraz zmiany środków używanych przez logopedę.

Ćwiczenia warg: 
1.    Wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
2.    Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.
3.    Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.
4.    Naprzemienne wymawianie „ i – u”.
5.    Cmokanie.
6.    Parskanie / wprawianie warg w drganie/.
7.    Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi  i odwrotnie).
8.    Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową.
9.    Układanie ust jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną, przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y-e,  u-a-i-o-e-y,  o-a-y-i-u,  e-y-i-o-a-u,            u-i-y-a-o.
10.  Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u,  i-a,  u-o,  o-i,  u-i,  a-o, e-o  itp.
11.  Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
12.  Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
13.  Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.


Ćwiczenia języka: 
1.    „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
2.    Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.
3.    Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/.
4.    Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej.
5.    Kląskanie językiem.
6.    Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona/.
7.    Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust.
8.  Rurka – wargi ściągnięte  i zaokrąglone unoszą boki języka.
9.  Język lekko wysunięty opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”.
10. Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej.
11. Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie: 
1.    Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.
2.    Płukanie gardła ciepłą wodą.
3.    „ Chrapanie” na wdechu i wydechu.
4.    Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie.
5.    Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk…
6.    Wypowiadanie sylab / jak wyżej/ i logatomów: aga, ogo, ugu, eke, yky, ygy, iki, Igi, ago, egę itp.
7.    Nabieranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte. Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie próbować połykać powietrze.

Ćwiczenia policzków: 
1.    Nadymanie policzków – „ gruby miś”.
2.    Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”.
3.    Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
4.    Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.
5.    Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.

Ćwiczenia prawidłowego połykania
/ wyrobienie nawyku połykania z językiem ułożonym na wałku dziąsłowym/:
1.    Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach.
2.    Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego.
3.    Trzymanie czubkiem języka cukierka tik-tak przy wałku dziąsłowym, jednoczesne połykanie śliny.

4.    Ćwiczenie jak wyżej z kawałeczkiem czekolady przyklejonym do wałka dziąsłowego.
+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
LOGOPEDYCZNE WIERSZYKI I RYMOWANKI DO UTRWALANIA GŁOSEK SZUMIĄCYCH, SYCZĄCYCH, CISZĄCYCH, [L], [R] ORAZ [K], [G]”.

BĄK

Spadł bąk na strąk,
a strąk na pąk.
Pękł pąk, pękł strąk,
a bąk się zląkł.
Logopedyczne grymasy
Dalej chłopcy, hej, dziewczyny,
strójcie miny, róbcie miny!
Grymas w grymas niech się wkręca
mina minę niech popędza,
Miną w minę wal, aż pęknie,
To, co smutne, to, co piękne,
Pracuj, pracuj nad wymową,
Dręcz ją miną ....wybuchowo!
A na minę niech się składa:

Język wąski jak u gada,
Język – żądło , szpila, szpada,
Język rurka- a przez rurkę ,
Niech powietrze płynie ciurkiem.
Język- „skocznia” lub „grzbiet koci”
Język chciwy do łakoci (lizanie)
Język łyżka, szpadel, szufla
Czy łopata, może trufla?
Język już zmęczony nieco (leniwie leży na wargach)
Język szukaj mnie ze świecą-
Język w grocie – lecz odważny(wypychanie nim policzek).
Język śmiga jak jaskółka
Co wykręca w locie kółka.
Język w górę uniesiony,
Język skromnie w bok zwrócony,
Nagle – żywy, zrywny, prędki-
Jak rzekł pan S –język giętki-

Potem usta- usta w dzióbek
taki dzióbek- samolubek
w ciup ściągnięte, obrażone,
nagle- zręcznie rozchylone
Lecz w ściągnięciu jeszcze trwałe,
Jakby w rybi pyszczek mały,
Co powietrza haust pobiera
i zamyka i otwiera-
I tak razy kilka trzeba.
Teraz – uśmiech. Pełnia nieba!
Kąty ust na uszach zawieś,
Potem ściągnij w dziób i ileś
razy zęby obnaż, w prawą
stronę ściągnij kącik, w lewa
(zęby obnaż)
uf....odpocznij, lecz za chwilę.
Podnieś górną wargę w gniewie.
Tak jak warczy pies,
Choć nie wiem,
Czy ci wyjdzie to ćwiczenie.
Teraz ziewnij jak koń ziewa
Jak koń ziewa. No więc trzeba
zębów obnażając krocie,
Żuchwę spuść w dół, i gdy cię
Aż zabolą szczeki obie
Będziesz ziewać – co się zowie.
Potem usta skul i napusz się jak królik
Jak chomiczki!
Wdech- wypełnij nim policzki!
Dość, odpocznij, i po chwilce
Ściągnij wargi (jak króliczek).
Podnieś wargę górną tak, by
Obnażyły się dwa zęby
Tylko dwa, Jak u wiewiórki ,
Gdy orzeszki łupi z skórki.
W „podkówkę” wygnij usta, w łuk.
Jak dziecko w płaczu i potem zrób
Grymas ironii lub żalu.
Rozciągnij usta pomału,
Zaciśnij zęby
I wycedź, com już dawno chciała rzec:
Tygrysicy scechłe trzewo.

Kocury

Rudy kocur w kolorowym garniturku
gra na trąbie serenadę na podwórku,
serenadę gra na trąbie,
rabarbarem drewno rąbie,
rekinami dyrygując w rybim chórku.

Bury kocur w okularach i turbanie
turla perły po królewskiej porcelanie,
na organkach ćwiczy chorał,
zagłuszając cały morał,
a więc wierszyk bez morału pozostanie.


Kilka informacji o wadach wymowy najczęściej spotykanych u dzieci w naszym przedszkolu  

SYGMATYZM
to nieprawidłowa wymowa głosek szeregów: syczącego (s, z, c, dz), szumiącego (sz, ż, cz, dż) i ciszącego (ś, ź, ć, dź). Najczęściej spotykamy wadliwą realizację głosek sz, ż, cz, dż, które wymawiane są jak s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź  jak  sz, ż, cz, dż. Zdarza  się, że są opuszczane lub zastępowane przez inną głoskę np. c – s, c – t, z – d, cz – t, sz – h
Rodzaje:
·    sygmatyzm międzyzębowym - seplenienie miedzyzębowe – polega ono na tym, że przy wymowie głosek s, z, c, dz język wsuwa się między zęby, brak zwarcia zębów. Brzmienie głosek jest tępe. Nauczyciel rzadko to zauważa. Zwraca uwagę dopiero wtedy, gdy głoski sz, ż, cz, dż wymawiane są jako s, z, c, dz.
·   sygmatyzm boczny – charakteryzuje się nieprzyjemnym brzmieniem, a artykulacja polega na niesymetrycznym ułożeniu całego języka. Szczelina nie tworzy się wzdłuż linii środkowej języka, lecz z boku. Układ warg jest nieprawidłowy, rozchylają się one w miejscu przechodzenia powietrza.   
Przyczyny :
·    nieprawidłowa budowa anatomiczna narządów mowy ( spowodowana np. zbyt długim stosowaniem smoczka),
·        niska sprawność ruchowa języka,
·        upośledzenie słuchu,
·        niedostateczne różnicowanie dźwięków,
·        naśladowanie złych wzorców,
·        niektóre choroby górnych dróg oddechowych.


ROTACYZM
 to nieprawidłowa realizacja głoski r, która bywa opuszczana, zastępowana przez inne głoski np. j, l lub dwugłoskę rl, a także wymiana w sposób obcy polskiej fonetyce.
Rodzaje:
·        r. języczkowy – język jest bierny, a wibruje języczek przy uniesionym podniebieniu miękkim;
·      r. policzkowy – czyli boczny, drga jeden policzek pod wpływem strumienia powietrza skierowanego w bok;
·        r. wargowy – drgają dwie wargi lub warga górna;
·        r. międzyzębowy – drga czubek języka wsunięty między zęby;
·      r. podniebienny – polega na zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego co powoduje, że drga podniebienie miękkie;
·      r. gardłowy – powstaje między nasadą języka a tylną ścianą gardła (podobne wymowy francuskiego dźwięku r)
·        r. nosowy – swoim brzmieniem zbliżone jest do wymowy ng i powstaje w wyniku niedomykania wejścia do jamy nosowej.
·        r. krtaniowy, językowo – wargowy, językowy boczny, świszczący
Przyczyny:
·        nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych, głównie języka (zbyt duży, gruby, krótkie wiązadełko), anomalie podniebienia twardego (podniebienie gotyckie), anomalie zgryzowe (zgryz otwarty),
·        niska sprawność języka,
·        naśladowanie nieprawidłowych wzorców,
·        niedostateczne słuchowe różnicowanie dźwięków.


KAPPACYZM  I  GAMMACYZM
 to wady wymowy polegające na nieprawidłowej realizacji głosek k, g i ich miękkich odpowiedników.
Rodzaje:
·    kappacyzm, grammacyzm właściwy – zwarcie krtaniowe w rezultacie którego powstają zbliżone brzmienia do k, g,
·        parakappacyzm, paragrammacyzm – głoski k, g realizowane są jako t, d lub h,
·        mogikappacyzm, mogigammacyzm – opuszczanie głosek k, g.
Przyczyny:
·        niska sprawność ruchowa języka
·        zła praca języka, zwłaszcza jego tylnej części, wynikająca z ograniczonych możliwości fizjologicznych.


NOSOWANIE
zachodzi wówczas, gdy głoski nosowe wymawiane są jako ustne (nosowanie zamknięte) lub odwrotnie - głoski ustne wymawiane są jako nosowe (nosowanie otwarte).
Rodzaje i przyczyny:
Nosowanie zamknięte
·     niedrożność jamy nosowo – gardłowej spowodowane przerostem śluzówki nosa, obrzękiem przy ostrych i przewlekłych stanach kataralnych, przerostem trzeciego migdałka, skrzywieniem przegrody nosa. Warunkiem poprawy wymowy jest zlikwidowanie przyczyny (zabieg operacyjny lub leczenie stanów kataralnych);
Nosowanie otwarte
·     zwykle są to rozszczepy podniebienia (czasem niewidoczne), krótkie podniebienie, a także nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego. Towarzyszą im często zniekształcenia szczęki górnej i rozszczep wargi górnej.



LAMBDACYZM
polega na nieprawidłowej artykulacji głoski l, najczęściej głoska ta jest zastępowana przez j lub przez r.
Rodzaje:
·        mogilambdacyzm – polega na opuszczaniu głoski l w wyrazach,
·        paralambdacyzm – polega na zastępowaniu głoski l przez inną głoskę np. j, w, ł, dźwięk podobny do y oraz li,
·       lambdacyzm właściwy- polega na deformowaniu głoski. Najczęściej l wymawiane jest miedzyzębowo, gdzie przy artykulacji czubek języka wsunięty jest między zęby.
Przyczyny:
Główną przyczyną jest niska sprawność ruchowa języka.

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++


Wierszyki łamiące języki


Entliczek-pentliczek, czerwony stoliczek,
A na tym stoliczku pleciony koszyczek,
W koszyczku jabłuszko, a w jabłuszku robaczek,
A na tym robaczku zielony kubraczek.
******************************************************** 
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie
I Szczebrzeszyn z tego słynie.
Wół go pyta: -Panie chrząszczu,
Po co Pan tak brzęczy w gąszczu?
- Jak to – po co?
To jest praca, każda praca się opłaca.
 ******************************************************** 
Hasał huczek z tłuczkiem wnuczka
I niechcący huknął żuczka.
Ale heca, wnuczek mruknął
I z hurkotem w hełm się stuknął.
Leży wnuczek, leży wnuczek,
A pomiędzy nimi tłuczek.
Stąd dla huczka jest nauczka,
By nie hasać z tłuczkiem wnuczka.
 ******************************************************** 
W grząskich trzcinach i szuwarach
Kroczy jamnik w szarawarach,
Szarpie kłącza oczeretu i przytracza do beretu,
Ważkom pęki skrzypu wręcza,
Traszkom suchych trzcin naręcza,
A gdy zmierzchać się zaczyna
 Z jaszczurkami sprzeczkę wszczyna,
Po czym znika w oczerecie w szarawarach
I w berecie …
********************************************************  
Mała muszka spod Łopuszki
Chciała mieć różowe nóżki,
Różdżką nóżki czarowała,
Lecz wciąż nóżki czarne miała.
- Po cóż czary, moja muszko?
Ruszże móżdżkiem, a nie różdżką!
Wyrzuć wreszcie różdżkę wróżki
I unurzaj w różu nóżki.
********************************************************  
CZAROWNICA I ŻABA
Szlocha szpetna czarownica
Pod Nieświeżem nad rzeczułką
I do żaby tak przemawia,
Czule ją całując w czółko:
- Moja żabo ! Co za czasy!
Świat już przestał wierzyć w czary!
Nikt nie wierzy w czarownice!
Nikt nie daje czarom wiary!
Jak świat długi i szeroki,
Od Anina do Zubrzycy,
Nikt już nawet nie chce słyszeć
O wyczynach czarownicy!
A ja przecież byłam świetna!Od tej z Kiekrza byłam lepsza,
Bo rycerza z Woroneża,
Przemieniłam w jeżozwierza!
Na to żaba jak nie wrzaśnie:
- Sprzykrzył mi się los zwierzęcia!
Zamiast szlochać i narzekać
Przemień mnie z powrotem w księcia!
 ******************************************************** 
W krzakach rzekł do trznadla trznadel:
- Możesz mi pożyczyć szpadel?
Muszę nim przetrzebić chaszcze,
Bo w nich straszne straszą paszcze.
Odrzekł na to drugi trznadel:
- Niepotrzebny, trznadlu, szpadel!
- Gdy wytrzeszczysz oczy w chaszczach,
Z krzykiem pierzchnie każda paszcza!
 ******************************************************** 
Warzy żaba smar, pełen smaru gar,
Z wnętrza gara bucha para,
Z pieca bucha żar,
Smar jest w garze,
Gar na żarze,
Wrze na żarze smar.
********************************************************  
Szczepan Szczygieł z Grzmiących Bystrzyc
Przed chrzcinami chciał się przystrzyc.
Sam się strzyc nie przywykł wszakże,
Więc do szwagra skoczył: „Szwagrze!
Szwagrze, ostrzyż mnie choć krzynę,
Gdyż mam chrzciny za godzinę!”
„Nic prostszego! – szwagier na to.
Żono! Brzytwę daj szczerbatą!
W rżysko będzie strzechę szczygła,
Ta szczerbata brzytwa strzygła!”
Usłyszawszy straszną wieść,
Szczepan Szczygieł wrzasnął: „Cześć!”
I przez rzekę poza szosą
Niestrzyżony prysnął w proso. (L.J. Kern)
********************************************************  
Jedna szczypawka drugiej szczypawce,
Opowiadała bajki na trawce,
Obok usiadły dwa małe świerszcze,
Mówiły łaaadnie prosiły jeszcze.
 ******************************************************** 
Duża żaba nad kałużą napotkała żuka,
Żuk na nóżki włożył buty obcasami stukał,
Nad kałużą podskakiwał, żółte buty pokazywał,
Aż je usmarował błotem, Oj co było potem …
********************************************************  
Żył w Irlandii rudy lord,
Który bał się bordo mord,
Gdy co noc straszyła lorda
W czarne kropki bordo morda
Drżał ze strachu lord.
I na sposób wziął się lord,
Który bał się bordo mord.
Gdy przestraszyć chciała lorda
W czarne kropki bordo morda
Mordę straszył lord.
Gdy i ty się boisz mord,
Zrób od razu to co lord,
Gdy cię straszy jakaś morda,
Tak jak bordo morda lorda.
Strasz ją – tak jak lord.
 ******************************************************** 
Mieszkała kaczka w zaschniętej beczce,
Klucze od domu nosiła w teczce,
Aż raz zgubiła klucze od beczki,
Bo nie zaszyła dziury w dnie teczki.
Zamknięte przed nią mieszkanie kacze,
Przyszła, stanęła, szlocha i płacze.
Ty także możesz zgubić książeczki ,
Gdy nie załatasz dziury w dnie teczki.
********************************************************  
W kawiarni pod parasolem
Z ogromnego rabarbaru
Kruk rozgrzewał się herbatą
Ze srebrnego samowaru,
Kran odkręcał srebrnym kurkiem
Bursztynowy płyn lał ciurkiem.
 ******************************************************** 
Warzy kucharz żuru gar,
żarzy się pod garem żar,
Żur się warzy, żar się żarzy,
A na ruszcie stek się smaży.
Rośnie sterta naleśników
Przyrządzanych przez kuchcików.
********************************************************  
Usiadła szczypawka na skrzypie
I skrzyp szczypcami szczypie,
Szczypie też szyszki i szczawie,
I szczyptę zeschłych źdźbeł w trawie,
Znalazłszy w szuwarach zbóż krzynę
Zrobiła z nich sobie pierzynę.
 ******************************************************** 
Ćmy ściskają szczawiu liść!
Ślub ślimaka święćmy dziś!
Świergot szczygli lśni na wiśni,
Pasikonik skrzypce czyści.
 ******************************************************** 
Chodzą jeże koło wieży,
Spotkał je tam pewien Jerzyk,
Jeże kolce najeżyły,
Jerzyk zmyka z całej siły!
A na wieży – jerzyk -ptak – siedzi i powiada tak:
-Własnym oczom bym nie wierzył,
Że się jeża boi Jerzyk.
 ******************************************************** 
Krzyś z kolegą chciał grać w szachy,
Zbijał króla, strzelał gafy,
Wieżą ruszał wciąż bez granic,
Lecz zasady gry miał za nic.
Więc kolega sobie mruczy:
-Czy on zasad się nauczy?
Już powinien to zrozumieć,
Że grać w szachy trzeba umieć.
 ******************************************************** 
Zajączki, zajączki, zajączki,
Skakały przez pola i łączki,
Stanęły pod laskiem i patrzą,
Jak dzieci się bawią i skaczą.
A dzieci podały im rączki
I z dziećmi skakały zajączki.
********************************************************  
Szczeżuja strzeże swych szczegółów
Co delikatnym mięskiem są,
Wciskała się w skorupki gąszcz
Bo szczupak szczerzył ostry ząb.
********************************************************  
Muszka i myszka,
Pszczółka i Pszczyna
I troszkę traszka,
Ale nie pchła.
Staszek i Leszek,
Na pewno Szymon,
Tę tajemnicę tajemnie zna.
Kaszka i blaszka,
Szczotka i baszta,
Sznurek w szpargałach
I w płaszczu szwy,
Teraz na pewno już odgadniesz,
Ta tajemnica to przecież „sz”.

******************************************************** 

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
Sprawność aparatu artykulacyjnego jest bardzo ważna dla wyrazistości naszych wypowiedzi. Wymawianiu poszczególnych dźwięków mowy towarzyszy poruszanie się warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy. Ruchy te muszą być bardzo dokładne, tzn. powinny być wykonane w ściśle określony sposób, a także w danym miejscu jamy ustnej. Na przykład przy realizacji głoski s niezbędne jest zbliżenie siekaczy do siebie, co możliwe jest tylko przy prawidłowym zgryzie. Tak więc dla poprawnego artykułowania dźwięków mowy konieczna jest zarówno sprawność, jak i prawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego.

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego mają na celu:
- usprawnianie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy (dolnej ruchomej szczęki),
- opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych,
- wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków,
- usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego,
- wyuczenie prawidłowego połykania.

Zestaw i proporcje ćwiczeń uzależniamy od realizacji określonego celu.

Ćwiczenia powinny być prowadzone codziennie (kilka razy w ciągu dnia) przez 5 - 10 minut. Trzeba jednak pamiętać, że czas trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości dziecka. Ćwiczenia staramy się urozmaicać, prowadzić w formie zabawowej, szczególnie dla dzieci młodszych. Na początku ćwiczymy z dzieckiem przed lustrem, kiedy potrafi już wykonać je bez kontroli, można wykorzystywać każdą nadarzająca się okazję: spacer, jazdę samochodem czy drogę do przedszkola. Ćwiczenia artykulacyjne powinny być wykonane dokładnie, dlatego nie jest wskazany pośpiech, ani zbyt duża liczba ćwiczeń w ciągu jednych zajęć. Korzystniej jest powtarzać je przy różnych okazjach, aż zostanie osiągnięta precyzja i szybkość ruchów narządów artykulacyjnych.

PAMIĘTAJMY! Efektywność ćwiczeń możliwa jest tylko poprzez wielokrotne powtarzanie.

Gimnastykę aparatu mowy rozpoczynamy od ćwiczeń najprostszych stopniowo zwiększajšc ich trudność. Na początku możemy wykorzystać naturalne sytuacje:

- Po posiłku pozwólmy dziecku wylizać talerz językiem jak kotek. To ćwiczenie mniej eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka.
- Po śniadaniu posmarujmy dziecku wargi miodem, kremem czekoladowym lub mlekiem w proszku i poprośmy, aby zlizał je dokładnie jak miś czy kotek.
- Kiedy dziecko ziewa nie gańmy go, lecz poprośmy, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta.
- Jeśli dziecko dostało lizaka zaproponujmy mu, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze.
- Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponujmy dziecku liczenie zębów lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno.
- Podczas rysowania poprośmy dziecko, aby narysowało językiem kółko (dookoła warg) lub kreseczki (od jednego do drugiego kącika ust). 
- Dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, żucie pokarmów a nawet wystawianie języka to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego.

Z małymi dziećmi ćwiczenia prowadzimy w formie zabawowej. Skuteczną i atrakcyjną formą ćwiczeń aparatu mowy są zabawy fabularyzowane w czasie których dzieci naśladują za pomocą warg i języka ruchy zwierząt czy różne czynności.

Ćwiczenia usprawniające wargi

- Balonik - nadymanie policzków, usta ściągnięte (dla urozmaicenia bawimy się w baloniki, które "pękajš" przekłute palcami ).
- Całuski - usta układamy w "ciup" i cmokamy posyłając do siebie buziaki.
- Niejadek - usta wciągamy w głąb jamy ustnej.
- Zmęczony konik - parskanie wargami.
- Podwieczorek pieska - chwytanie ustami drobnych cukierków, chrupek, kawałków skórki chleba, itp.
- Kto silniejszy? - napinanie warg w pozycji rozciągniętej. Dwie osoby siedzące naprzeciw siebie trzymają ustami kartkę papieru i każdy ciągnie w swoją stronę. Uwaga - dajmy dziecku szansę wygrania zawodów.
- Rybka - powolne otwieranie i zamykanie warg tworzących kształt koła, zęby "zamknięte"
- Świnka - wysuwanie obu warg do przodu, udając ryjek świnki.
- Wąsy - wysuwanie warg jak przy wymawianiu u, położenie na górnej wardze słomki lub ołówka i próby jak najdłuższego utrzymania.
- Drzwi do domu - buzia to domek krasnoludka, a wargi to drzwi do domku. Pokaż jak wargi ściągnięte do przodu, otwierają się i zamykają.
- Straż pożarna - wyraźne wymawianie samogłosek w parach: e o, i u, a u
- Suszarka - utrzymywanie przy pomocy warg słomki, wciąganie powietrza nosem, wydychanie przez słomkę na dłoń (odczuwanie ciepłego powietrza).
- Pojazdy - naśladowanie poprzez wibrację warg warkotu motoru, helikoptera.itp.

Ćwiczenia usprawniające język (pionizacja)

- Dotykamy palcem lub zimną łyżeczką podniebienia tuż za górnymi zębami, nazywając je "zaczarowanym miejscem", "parkingiem" itp.. w którym język (krasnoludek, samochód) powinien przebywać, gdy mamy zamkniętą buzię.
- Przytrzymywanie czubkiem języka przy podniebieniu rodzynek, pastylek pudrowych, cukierków halls (z wgłębieniem w środku) itp.
- Zlizywanie nutelli, mleka w proszku itp. z podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
- Konik jedzie na przejażdżkę - naśladowanie konika stukając czubkiem języka o podniebienie, wydając przy tym charakterystyczny odgłos kląskania.
- Winda - otwórz szeroko buzię, poruszaj językiem tak, jakby był windą - raz do góry, raz do dołu.
- Karuzela - dzieci bardzo lubiš kręcić się w koło, twój język także. Włóż język między wargi a dziąsła i zakręć nim raz w prawą, raz w lewą stronę.
- Chomik - wypycha policzki jedzeniem, a ty pokaż jak można wypchnąć policzki językiem, raz z prawej raz z lewej strony.
- Malarz - maluje sufit dużym pędzlem. Pomaluj pędzlem (językiem) swoje podniebienie, zaczynajšc od zębów w stronę gardła.
- Młotek - wbijamy gwoździe w ścianę. Spróbuj zamienić język w młotek i uderzaj o dziąsła tuż za górnymi zębami, naśladując wbijanie gwoździa.
- Żyrafa - ma długą szyję, wyciąga mocno szyję do góry. Otwórz szeroko usta i spróbuj wyciągnąć język do góry, najdalej jak potrafisz.
- Słoń - ma długą trąbę i potrafi nią wszędzie dosięgnąć. Ciekawe czy potrafisz dosięgnąć językiem do ostatniego zęba na górze i na dole, z prawej i lewej strony.

Ćwiczenia żuchwy

- Zamykanie i otwieranie domku - szerokie otwieranie ust, jak przy wymawianiu głoski a, zęby są widoczne dzięki rozchylonym wargom.
- Grzebień - wysuwnie żuchwy, zakładanie i poruszanie dolnymi zębami po górnej wardze. Cofanie żuchwy, zakładanie i poruszanie górnymi zębami po dolnej wardze i brodzie.
- Krowa - naśladowanie przeżuwania.
- Guma do żucia - żucie gumy lub naśladowanie.

Ćwiczenia podniebienia miękkiego

- Zmęczony piesek - język wysunięty z szeroko otwartych ust, wdychanie i wydychanie powietrza ustami.
- Chory krasnoludek - kaszlenie z językiem wysuniętym z ust.
- Balonik - nabieranie powietrza ustami, zatrzymanie w policzkach, następnie wypuszczanie nosem.
- Biedronka, parasol, sukienka itp. - przysysanie kolorowych kółeczek poprzez wciąganie powietrza przez rurkę i przenoszenie na obrazek biedronki...
- Śpioch - chrapanie na wdechu i wydechu.
- Kukułka i kurka - wymawianie sylab:
ku - ko, ku -ko,
uku - oko, uku - oko,
kuku - koko, kuku - koko.

- Chory krasnoludek - zabawa fabularyzowana
Krasnalek był chory i leżał w łóżeczku i przyszedł pan doktor
- Jak się masz krasnalku?
Krasnalek kaprysi, ziewa, nie chce jeść, nie chce pić. Chyba się przeziębił:
- Ziewa szeroko z opuszczoną nisko dolną szczęką: aaaaaaaaaa
- Nie chce jeść i bardzo chudnie: wciąganie policzków
- Kaszle: z wysuniętym na zewnątrz językiem
- Chętnie ssie smoczek: naśladowanie odruchu ssania
- Bardzo marudzi: mmmm (murmurando)
Wzywamy pogotowie, pogotowie jedzie: eo, eo, au, au, ay, ay, iu, iu,yu, yu
Pan doktor zaleca:
- Płukanie gardełka (gulgotanie)
- Połykanie pastylek (naśladowanie połykania)
- Oglądanie gardła w lusterku (podczas wymawiania samogłosek)
Krasnalek zmęczony zabiegami ziewa (szeroko), ziewa i usypia:
- Chrapie (na wdechu)
- Chrapie (na wydechu)
Budzi się . Będzie brał inhalacje:
- Zaciska na przemian dziurki nosa (w tym czasie oddycha wolną dziurką)
- Wdycha powietrze nosem - wydycha ustami.
Krasnalek czuje się już lepiej- sprawdza czy gardło go jeszcze boli
Trzyma ręką gardło i wymawia sylaby (przy szeroko otwartych ustach):

ga go ge gu gy
ka ko ke ku ky
oko eke uku aku
ago ego ugu ogo
ga go ge gu gy

Zdrowy krasnoludek ma apetyt, zamyka usta i żuje coś smacznego (naśladowanie żucia).Po posiłku krasnal dostał czkawki:
Ap-ap, op-op, up-up, ep-ep, yp-yp, ip-ip.
Kiedy czkawka minęła postanowił pobawić się kolorowymi skrawkami papieru, które zdmuchiwał z blatu stołu. Papierki frunęły daleko, bo krasnal dmuchając na nie mówił: pa, po, pe, pi, pu, py (moment zwarcia przy p przedłużyć). Kiedy buzia mu się zmęczyła postanowił dmuchać na papierki przez nos. 
               ********************************************************  

********************************************************  


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz